Aluminiosia dugu. Zer egin behar dugu?
Asteazkena, 2024ko azaroaren 20a
Nadia Milesi
Etxebizitza erostea pertsona ororen bizitzako erabakirik garrantzitsuenetako bat da, eta, gainera, bere inbertsiorik esanguratsuenetakoa izan ohi da. Batzuetan, ordea, norbaitek etxea erosi eta berritu nahi duenean, ezusteko desatseginekin topo egiten du, hala nola aluminosiarekin.
Aluminosia edo zementu aluminosoa gure ordenamendu juridikoan definizioz akats ezkutuetako bat da. Hau da, ez dira begi hutsez antzematen. Erreklamazioa egin ahal izateko, akats ezkutuek nabarmen eragin behar dute jabetzaren funtzionaltasunean, segurtasunean edo balioan. Aluminosia da etxebizitzetan ager daitezkeen akats ezkutu larrienetako bat. Akats hau eraikuntzan zementu aluminosoa erabiltzeagatik sortzen da, 1950eko eta 1960ko hamarkadetan oso ezaguna izan zena lehortze azkarragatik. Denboraren poderioz eta hezetasunaren eraginpean, material honek erreakzio kimikoa izaten du, hormigoiaren deskonposizioa eta egituraren erresistentzia progresiboki galtzea eraginez. Izan ere, Auzitegi Gorenaren arabera, eraikinaren egituran zementu aluminosoaren presentzia hutsa jada akats ezkututzat hartzen da, oraindik aluminosiaren patologia garatu ez badu ere, dakarren arriskuagatik.
Akats mota hauek ez dira erraz antzematen ohiko erosle baten aldetik, izan ere, aluminosia askotan hainbat urteren buruan baino ez da agertzen. Horrek arazo handiak sortzen dizkie erosketa egin eta gero akatsa aurkitzen duten jabeenei.
Lege-esparrua: Kataluniako eta Espainiako Kode Zibila. Konponbideak eta epeak.
Etxebizitza bat erosi eta aluminosia duela aurkitzen baduzu, bai Kataluniako bai Espainiako legediak babes-esparru argia ezartzen dute erosleentzat. Bi araudiek diote erosleak eskubidea duela salmenta osteko akats ezkutuengatik saltzaileari erreklamatzeko, baldin eta akats horrek ondasuna hitzartutakoaren arabera ez dela egokia bihurtzen badu edo bere balioa murrizten badu. Zehazki, Kataluniako Kode Zibilaren 621-37 artikuluak aukera batzuk eskaintzen dizkio erosleari, honako hauek barne:
- Kontratua desegitea: Erosleak salerosketa-kontratua deuseztatzeko aukera du, eta horrek esan nahi du etxebizitza itzuli eta ordaindutako prezioa berreskuratuko duela.
- Prezioa murriztea: Beste aukera bat da akats ezkutuaren konponketaren kostuaren arabera prezioaren murrizketa proportzionala eskatzea, «actio cuanti minoris» izenez ere ezaguna.
Zer den egokiena erabakitzeko, kontuan hartu behar dira hainbat alderdi, hala nola hipoteka-kargak egotea edo erreforma-lanak hasita egotea. Kasu honetan, hipoteka-karga duen etxebizitza bat itzultzeak mailegu hipotekoaren aurretiazko amaiera ekar dezake, eta hori oso kaltegarria izan daiteke eroslearentzat. Bestalde, erreforma-lanak oso aurreratuta badaude, baliteke jada ez izatea errentagarria jabetza prezioaren truke itzultzea.
Kataluniako eta Espainiako araubideen arteko desberdintasun garrantzitsuenetako bat epea da. Katalunian erosketa egin eta hurrengo 3 urteetan erreklamatu daitekeen bitartean, Espainiako Kode Zibilak sei hilabeteko erreklamazio-epea soilik ezartzen du. Horregatik, oso garrantzitsua da aplikatu beharreko legedia zehaztea, azkarrago edo motelago jokatu behar den jakiteko. Nolanahi ere, ezinbestekoa da gehiegi ez itxarotea, izan ere, epea igaro ondoren erreklamatzeko eskubidea iraungitzen da.
Zein urrats jarraitu aluminosia bezalako akats ezkutu bat aurkitzen baduzu?
Zure etxebizitza erosi ondoren aluminosia duela aurkitzen baduzu, funtsezkoa da zure eskubideak babesteko eta erreklamazioa egiteko ondorengo urratsak jarraitzea:
1. URRATSA
Ziurtatu akatsa benetan existitzen dela. Zementu aluminosoa dagoenean, ez da beti ikusgai egoten, beraz, eraikuntzan espezializatutako peritu baten laguntza beharko duzu ikuskapen tekniko zehatz bat egiteko. Txosten perizial bat funtsezkoa da akats ezkutuaren presentzia egiaztatzeko eta jabetzaren egiturako kaltearen larritasuna ebaluatzeko.
2. URRATSA
Aztertu Jabeen Komunitatearen Aktak, Ikuskapen Teknikoaren Txostena edo zure esku dagoen beste edozein dokumentazio, ziurtatzeko akats hori ez dela agertzen salerosketa baino lehen edo bitartean emandako agirietan.
3. URRATSA
Ziurtatu abokatu baten laguntzaz erreserba-kontratuan, seinalean edo salerosketa-eskrituran ez dela adostu akats ezkutuen, ez-egokitasunen edo “existitzen diren akatsen” berri izatearen adierazpenaren inguruko erreklamaziorik uko egitea. Baliteke klausula hori zure aurrean egon izana eta oharkabean pasatu izana.
4. URRATSA
Egiaztatu erreklamatzeko epearen barruan zaudela (3 urte Katalunian, 6 hilabete Espainiako gainerako lurraldeetan).
5. URRATSA
Jar zaitez zure konfiantzazko abokatuarekin harremanetan demanda judiziala aurkezteko. Baliteke lehenik auzibidetik kanpoko erreklamazioa egitea gomendatzea, eta erantzunik jasotzen ez baduzu, etxebizitza prezioaren truke itzultzeko edo, bestela, jabetza mantenduz ordaindutako zenbatekoaren beherapena eskatzeko demanda aurkeztea aholkatzea. Bigarren aukera hautatzen baduzu, demandarekin batera txosten perizial bat aurkeztu beharko duzu, non azalduko den zein izango litzatekeen jabetzaren balioa erosketa unean zementu aluminosoaren presentzia ezagutuko balitz.
Zein portzentajetan murriztu daiteke erosketa-prezioa aluminosiaren presentzia dela eta?
Jurisprudentziak, oro har, akats ezkutuen ondoriozko prezio-murrizketa etxebizitzaren balioaren %10 eta %20 artean ezartzen du, eta kasu batzuetan %30era ere irits daiteke, akatsaren larritasunaren eta konponketaren kostuaren arabera. Hala ere, azpimarratzekoa da akats ezkutuen aurkako ekintza bat gauzatzean ez dela kalte-ordain ekonomikoa eskatzen, akatsaren konponketa-balioarekin parekatu daitekeena, baizik eta prezioaren oreka berrezartzea.
Ildo horretan, baliteke aluminosiaren konponketak kostu jakin bat izatea, baina haren eragina higiezinaren merkatu-balioan askoz handiagoa izatea. Azken batean, inork edo ia inork ez du nahi zementu aluminosoz egindako etxebizitza bat erosi.
Urrats egokiak
Etxebizitza bat erosi baduzu eta zementu aluminosoa duela edo dagoeneko aluminosiaren patologia garatu duela aurkitzen baduzu, ez dago dena galduta. Bai estatu mailako bai autonomia mailako araudiek aukera desberdinak eskaintzen dizkizute zure eskubideak baliatzeko, hala nola kontratua desegiteko edo prezioaren murrizketa eskatzeko. Katalunian hiru urteko eta Espainian sei hilabeteko epearekin erreklamazioa aurkezteko, garrantzitsua da azkar jokatzea eta zure kasua babesteko beharrezko dokumentazio guztia edukitzea. Abokatu-bulego espezializatu baten laguntza izatea funtsezkoa da zure interesak babesteko eta etxebizitzari eragiten dioten akats ezkutuengatik ordainketa bidezkoa lortzeko. Ez izan zalantzarik aholku profesionala bilatzeko, zure eskubideak errespetatu daitezen eta zure kasurako irtenbiderik onena lor dezazun.
